Wat gaat er mis met onze matten?

Of je nu een kantoorgebouw binnenloopt of een fabriek, een school of een winkel: achter elke ingang ligt een mat. De primaire functie ervan is voorkomen dat vuil van buiten het pand naar binnen wordt gelopen. In de diepere vezels van die ogenschijnlijk eenvoudige deurmat valt nog veel te ontdekken.

Waarom dat relevant is voor facilitair Nederland? Omdat de kosten voor het reinigen van binnenvloeren tien keer zo hoog zijn als de kosten die zijn gemoeid met het buiten de deur houden van vuil. Om een reden te noemen. Matten vervullen een belangrijke functie. Leonardo van Os weet er alles van. Hij is Business Innovation Officer bij Elis, een multi-service facilitaire dienstverlener.

Elis biedt oplossingen op het gebied van veiligheid en hygiëne. Het gaat onder meer om bedrijfskleding, toilethygiëne, vloermatten, poetsdoeken, ongediertebestrijdings- en cleanroom-oplossingen. Het bedrijf is in 29 landen actief, in zeer uiteenlopende sectoren: van de zware en (petro)chemische industrie en automotive tot voedingsmiddelen, farmacie en retail.

Scandinavië

Om nog meer expertise op te doen over vloermatten, reisde Van Os af naar Scandinavië. “Daar heerst een andere cultuur; ze doen alles om vuil buitenshuis te houden. Ik was in Zweden bijvoorbeeld op een feestje bij iemand thuis en daar deed iedereen eerst de schoenen uit. Nou, dat is in Nederland niet bepaald meer de gewoonte.”

“Toen ik met Kerst even terug was in Nederland, keek ik met verbazing naar de entree van mijn supermarkt. Ik let er natuurlijk meer op dan een ander, maar daar lag een mat in de breedte. Daar kon je met hooguit één voetstap overheen lopen. Als ze die mat in de lengte hadden neergelegd, was het al veel effectiever geweest. Want in de eerste meter neem je hooguit 30% op van het vuil op een schoen. Bij een mat van 4,5 meter loopt dat al op naar 80% van het vuil.”

Zware metalen en microplastics

Maar ook als een mat de juiste afmetingen heeft en is gemaakt van het juiste materiaal, neemt de functie ervan in snel tempo af. Matten absorberen namelijk vocht en tussen de vezels hoopt vuil zich op. Al na enkele weken raakt een mat verzadigd, ook als er regelmatig een stofzuiger overheen gaat. “Met stofzuigen verwijder je slechts 10% van het vuil”, stelt Van Os. “Denk maar eens aan de matten in je auto. Je kunt stofzuigen wat je wil, er lijkt geen einde aan te komen.”

Een verzadigde mat heeft, net als een versleten mat, amper nog een functie. Vuil en vocht worden in zo’n geval op grote schaal naar binnen gelopen. Onderzoek toont aan dat – naast zand, water en bladeren – het ook gaat om zware metalen, onder meer afkomstig van uitlaatgassen. Die slaan bij regen neer en hechten zich aan de onderkant van schoenen. Een andere vuil-categorie betreft microplastics. “Denk je dat eens in bij een kinderdagverblijf”, stelt Van Os als voorbeeld.

Slijtage door zandkorrels

De meest bekende categorie betreft zandkorrels. Die zorgen voor snelle slijtage van vloeren, zeker van linoleumvloeren zoals die frequent in scholen en zorginstellingen te vinden zijn. Een ander gevolg van de inloop van (veel) vuil zijn hoge schoonmaakkosten. Zo gaat gemiddeld bijna 40% van alle schoonmaakactiviteiten naar het schoonmaken van vloeren. Verder vergroot een vochtige vloer de kans op glijpartijen, met alle aansprakelijkheidsrisico’s van dien.

Om aan deze bezwaren tegemoet te komen, ontwikkelde Elis speciale, zogeheten Microtech-matten. Dit is een combinatie van droogloopmatten (nylon) en schoonloopmatten (katoen). “De kwaliteit van onze matten-dienstverlening staat niet ter discussie”, volgens Van Os, getuige de keuze van een bekende bouwmarkt om matten van Elis te gebruiken. “Het ligt misschien voor de hand dat zij de matten gebruiken die ze zelf verkopen, maar niet voor niets kiezen zij voor onze matten-dienstverlening.”

Circulaire dienstverlening

Om enerzijds kosten te besparen en anderzijds de CO2-impact te minimaliseren, biedt Elis matten aan als ‘product-as-a-service’. Ze worden periodiek omgewisseld, waarbij de oude mat wordt gereinigd. In geval van beschadiging wordt 90% gerepareerd. De overige 10% wordt hergebruikt in kleinere matten of via verbranding omgezet in nieuwe energie. “Doordat wij matten reinigen en repareren wanneer ze kapot zijn, maximaliseren wij de levensduur ervan”, zegt Van Os.

“Dit is veel duurzamer dan steeds nieuwe matten produceren.” Die filosofie sluit aan bij ‘Elis kleurt jouw organisatie groen’, de campagneslogan van 2022. “Het is een praktisch voorbeeld van circulaire dienstverlening.”

Water en vuil

Het omwisselen van de matten gebeurt in een vaste frequentie, meestal elke twee of vier weken. De reiniging vindt plaats in de wasserij in Ede, volgens een industrieel proces. Uit een standaard Microtech-mat (met als afmetingen 115 x 200cm) wordt per vierkante meter tot wel 7,3 kilo vuil en 13,6 liter water onttrokken.

“Tijdens dit reinigingsproces destilleren we het vuil van het water. Het water wordt hergebruikt in het proces. Vuil voeren we af naar een milieustraat. We laten het niet afvloeien in afvalwater, wat met metalen en microplastics natuurlijk zeer onwenselijk zou zijn. Deze werkwijze is niet alleen efficiënter in watergebruik maar ook veel duurzamer."

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Facto.